Heron M.S. yaklaşık olarak 10-75 yılları arasında yaşamıştır. Bazı kaynaklarda adı Hero olarak da geçmektedir. Genel olarak matematik, fizik, pnömatik (hava ve sıvı basıncıyla ilgili) ve mekanik alanlarında eser vermiştir. Kitaplarının en az 13 tanesinin günümüze ulaştığı biliniyor. Yukarıda bahsettiğim konuların dışında savaş makineleri ve kuklacılık amaçlı kullanılacak düzeneklerle ilgili de çalışmaları bulunduğu biliniyor. Ünlü Heron çeşmesi makinasını icat eden kişi olduğu sanılmaktadır. Adı onunla birlikte anılan eserlerin çoğunun onun mu yoksa başkasının tarafından mı yazıldığı bilinmese de, onun yazdığı kesin olan 3 önemli kitaptan söz etmek yararlı olacaktır: Mechanica, Pnomatica ve Metrica.Mechanica
Mechanica 3 kitaptan oluşmuştur ve genel olarak mimarlara veya inşaat işlerine yararlı olmak amacıyla yazılmıştır. Heron, Mechanica’nın 1. kitabında hareket, statik ve denge konularını işlemiştir. 2. kitapta, ağır cisimlerin kaldırılmasını sağlayacak mekanizmalar önermiş ve düzlemsel cisimlerin ağırlık merkezlerinin hesaplanmasına yönelik çalışmalar yapmıştır. 3. kitapta ise vinç diyebileceğimiz makinelerin işleyişini anlatmış ve bu sefer de ağır cisimlerin kaldırılmasından sonra nasıl taşınabilecekleri konusunu ele almıştır. Wikipedia’da yazılanlara göre Mechanica’nın sadece Arapça tercümesi günümüze ulaşmıştır.
Pnömatika
Pnömatika benzerine pek rastlanamayacak değişiklikte bir kitaptır. Sıvı basıncıyla ilgili kısmen doğru, yer yer tamamen yanlış teoriler içeren birinci bölümden sonra, ikinci bölümde, oyuncak olmaktan öte bir amaçla kullanılmadıkları tahmin edilen birçok mekanik aletin tasviri yer almaktadır. Heron’un bu oyuncakları, öğrencilerine fizik anlatırken kullandığı düşünülüyor. Heron’un ününü borçlu olduğu şeylerden biri de aslında oyuncak olarak gördüğümüz bu şeylerden biridir:Heron Çeşmesi ya da Aeolipile (Aeolos Rüzgar Tanrısı’nın adıdır; pila ise top demektir). Heron Çeşmesi, kısaca özetleyecek olursak, günümüzde buhar motoru dediğimiz şeyin işleyiş mantığının ilk kez görüldüğü yerdir. Kaynayan suyun oluşturduğu buharın bir türbini çevirmesiyle buhar gücünü harekete çevirmektedir. Heron’un ayrıca tapınaklarda kendiliğinden açılan kapılar ya da karşısına geçtiğinizde size su veren, robot diyebileceğimiz mekanizmalar hatta para atılması esasına dayanan ilk otomatları da yaptığı bilinmektedir.
Metrica
Metrica da 3 kitaptan oluşmaktadır. Özellikle 1. kitap çok önemlidir. Bu kitapta Heron, değişik geometrik cisimlerin alanlarının bulunmasıyla ilgili formüller vermiş ve bir sayının karekökünü veren bir algoritma kullanmıştır. Heron’un bir düzgün çokgenin alanını, kenar uzunluğunun karesinin belli bir sabitle çarpımı olarak göstermesi çabası ve kullandığı karekök algoritmasının bir benzerinin Babilliler tarafından 2000 yıl kadar önceden biliniyor olması onun Babil etkisinde kalmışlığının ve diğer Antik Yunan matematikçilerinden ayrılığını göstermektedir. (Babilliler de düzgün bir çokgenin alanını bulmak için aynı fikri kullanmışlardır fakat onların kullandığı katsayılar Heron’un kullandıklarından farklıdır.)
Kitapta bahsi geçen karekök alma algoritması şöyledir:
Yine 1. kitapta Heron Formülü olarak bilinen, üçgenin alanını veren formül bulunur:
Heron bu formülü birbiriyle çok da ilişkili görünmeyen birçok bağıntıyı kullanarak uzun ve geometrik bir yaklaşımla ispatlamıştır.
1 yorum:
zaten ben bir matematik hayranı olduğum için bu konular hiç zor değildir. zor görünür ama aslı n-bulmaca gibidir. kimileri matematiği ölüm fermanı gibi förür ama hiç anlamayı denemezler. ahh bi anlasalar maematik gibi ders olur mu?
Yorum Gönder