Heron M.S. yaklaşık olarak 10-75 yılları arasında yaşamıştır. Bazı kaynaklarda adı Hero olarak da geçmektedir. Genel olarak matematik, fizik, pnömatik (hava ve sıvı basıncıyla ilgili) ve mekanik alanlarında eser vermiştir. Kitaplarının en az 13 tanesinin günümüze ulaştığı biliniyor. Yukarıda bahsettiğim konuların dışında savaş makineleri ve kuklacılık amaçlı kullanılacak düzeneklerle ilgili de çalışmaları bulunduğu biliniyor. Ünlü Heron çeşmesi makinasını icat eden kişi olduğu sanılmaktadır. Adı onunla birlikte anılan eserlerin çoğunun onun mu yoksa başkasının tarafından mı yazıldığı bilinmese de, onun yazdığı kesin olan 3 önemli kitaptan söz etmek yararlı olacaktır: Mechanica, Pnomatica ve Metrica.

Mechanica
Mechanica 3 kitaptan oluşmuştur ve genel olarak mimarlara veya inşaat işlerine yararlı olmak amacıyla yazılmıştır. Heron, Mechanica’nın 1. kitabında hareket, statik ve denge konularını işlemiştir. 2. kitapta, ağır cisimlerin kaldırılmasını sağlayacak mekanizmalar önermiş ve düzlemsel cisimlerin ağırlık merkezlerinin hesaplanmasına yönelik çalışmalar yapmıştır. 3. kitapta ise vinç diyebileceğimiz makinelerin işleyişini anlatmış ve bu sefer de ağır cisimlerin kaldırılmasından sonra nasıl taşınabilecekleri konusunu ele almıştır. Wikipedia’da yazılanlara göre Mechanica’nın sadece Arapça tercümesi günümüze ulaşmıştır.

Pnömatika
Pnömatika benzerine pek rastlanamayacak değişiklikte bir kitaptır. Sıvı basıncıyla ilgili kısmen doğru, yer yer tamamen yanlış teoriler içeren birinci bölümden sonra, ikinci bölümde, oyuncak olmaktan öte bir amaçla kullanılmadıkları tahmin edilen birçok mekanik aletin tasviri yer almaktadır. Heron’un bu oyuncakları, öğrencilerine fizik anlatırken kullandığı düşünülüyor. Heron’un ününü borçlu olduğu şeylerden biri de aslında oyuncak olarak gördüğümüz bu şeylerden biridir:Heron Çeşmesi ya da Aeolipile (Aeolos Rüzgar Tanrısı’nın adıdır; pila ise top demektir). Heron Çeşmesi, kısaca özetleyecek olursak, günümüzde buhar motoru dediğimiz şeyin işleyiş mantığının ilk kez görüldüğü yerdir. Kaynayan suyun oluşturduğu buharın bir türbini çevirmesiyle buhar gücünü harekete çevirmektedir. Heron’un ayrıca tapınaklarda kendiliğinden açılan kapılar ya da karşısına geçtiğinizde size su veren, robot diyebileceğimiz mekanizmalar hatta para atılması esasına dayanan ilk otomatları da yaptığı bilinmektedir.



Metrica
Metrica da 3 kitaptan oluşmaktadır. Özellikle 1. kitap çok önemlidir. Bu kitapta Heron, değişik geometrik cisimlerin alanlarının bulunmasıyla ilgili formüller vermiş ve bir sayının karekökünü veren bir algoritma kullanmıştır. Heron’un bir düzgün çokgenin alanını, kenar uzunluğunun karesinin belli bir sabitle çarpımı olarak göstermesi çabası ve kullandığı karekök algoritmasının bir benzerinin Babilliler tarafından 2000 yıl kadar önceden biliniyor olması onun Babil etkisinde kalmışlığının ve diğer Antik Yunan matematikçilerinden ayrılığını göstermektedir. (Babilliler de düzgün bir çokgenin alanını bulmak için aynı fikri kullanmışlardır fakat onların kullandığı katsayılar Heron’un kullandıklarından farklıdır.)

Kitapta bahsi geçen karekök alma algoritması şöyledir:


Yine 1. kitapta Heron Formülü olarak bilinen, üçgenin alanını veren formül bulunur:


Heron bu formülü birbiriyle çok da ilişkili görünmeyen birçok bağıntıyı kullanarak uzun ve geometrik bir yaklaşımla ispatlamıştır.

29 Ekim 2008

BASIN BÜLTENİ




Kasım 2008

Bilgi için: Koç Üniversitesi
www.ku.edu.tr
(0212) 338 15 01 / Ayça Yürük / ayuruk@ku.edu.tr
(0212) 338 16 90 / Ayşenur Ateş / ayates@ku.edu.tr

Koç Üniversitesi Bilim Topluluğu 15 Mart ve 22 Mart tarihlerinde, İstanbul Liselerarası Matematik Olimpiyatlarının üçüncüsünü gerçekleştirecek.

Koç Üniversitesi Bilim Topluluğu geçtiğimiz yıl, 9 Mart ve 16 Mart tarihlerinde gerçekleştirdiği “İLMO-İstanbul Liselerarası Matematik Olimpiyatları” nın, bu yıl 15 Mart ve 22 Mart tarihlerinde üçüncüsü düzenleyecek. İstanbul’dan yaklaşık 50 lisenin bir araya gelmesi planlanan, yarışma için başvurular başlamıştır. Ayrıca İstanbul dışından katılmak isteyen okullar olursa başvuruları değerlendirilecektir.
(İletişim: ilmo@ku.edu.tr)

Geçtiğimiz yıl gerçekleşen, İstanbul Liselerarası Matematik Olimpiyatlarına İstanbul’ dan toplam 52 liseden öğrenciler katılmış ve kazananlara 16 Nisan’ da düzenlenen tören ile ödülleri verilmiştir.

Koç Üniversitesi öğretim üyelerinden; Yrd. Doç. Emre Alkan başkanlığında, Yrd. Doç. Toga Etgü ve Prof. Dr. Varga Kalantarov oluşan kurulun sorularını hazırladığı olimpiyatlarda Koç Üniversitesi’nde eğitim gören 80 gönüllü görev almıştır. Geçen yıl ikincisi düzenlenen İstanbul Liselerarası Matematik Olimpiyatları’ na her okuldan 4 asil öğrenci olmak üzere toplam 208 öğrenci katılımda bulunmuştur.

Koç Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Attila Aşkar İstanbul Liselerarası Matematik Olimpiyatlarına ilişkin şu çağrıda bulunmaktadır.
“Bu yıl üçüncüsünü gerçekleştireceğimiz İstanbul Liseleri Matematik Olimpiyatı’na sizleri heyecan ve sevgiyle davet ediyorum. Bu yarışma ilimizdeki öğrencilerin ve yöneticilerinin dostluk içinde güzellikleri aramak için geçirecekleri zevkli ve eğitici bir deneyim. İleride mutlaka öğrencilerimizin hepsi matematikçi olmayacak. Ama matematiğin yoğunlukla kullanıldığı alanlar fevkalade çok. Ayrıca matematik bir düşünce disiplini, olayların özünü ortaya çıkarabilme için önemli bir eğitim. Bu tür yarışmalara katılmak derece almak kadar, hatta daha da önemli”.

Bilim Kulübü Başkanı Elektrik-Elektronik Mühendisliği bölümü 4. sınıf öğrencisi Burak Keçeli İstanbul Liselerarası Matematik Olimpiyatlarına ilişkin düşüncelerini şöyle aktarmaktadır:
“Türkiye’de ve üniversitemizde öğrencilerin bilimsel aktivitelere katılımını arttırmayı hedefleyen Bilim Topluluğu Kulübü, liseli gençlerin bilime ve bu bağlamda matematiğe ilgisini artırmak amacıyla, İstanbul Liselerarası Matematik Olimpiyatı’nın ikincisini 2008 yılının mart ayında Koç Üniversitesi kampusunda gerçekleştirdi. 2009 yılında da, aynı amaç doğrultusunda üçüncüsünü gerçekleştirecek. Bilim Topluluğu Kulübü olarak hedefimiz ilerleyen yıllarda artık gelenekselleşen ILMO’ yu kapsamını genişleterek Türkiye genelinde gerçekleştirmek.”

Olimpiyatlar hakkında:
Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da iki aşama halinde 15 Mart’ ta yapılacak olimpiyatın üç buçuk saat sürecek ilk bölümünde yarışmacılardan çoktan seçmeli 36 soruyu cevaplamaları isteniyor. İlk aşamada başarılı olan 30 öğrenci ise 22 Mart günü yapılacak ikinci aşamada yarışmaya hak kazanacaklar. 1 saat 30 dakika sürecek iki oturumdan oluşan ikinci aşama sınavında ise yarışmacıların klasik tarzda hazırlanmış 6 soruyu cevaplamaları isteniyor. Geçen yıl sınavda öğrencilerin cevaplamaları istenilen sorular, “Sayılar Teorisi, Analiz, Cebir, Kombinatorik ve Geometri” alanlarından seçilecektir. Bu yıl 15 Mart ve 22 Mart tarihlerinde iki aşamada gerçekleşecek olan yarışma sonunda birinci olan öğrenciye bir adet dizüstü bilgisayar, bir adet Ipod Nano (8Gb), 1000 YTL, ikinci olan öğrenciye bir adet Ipod Nano(8Gb), 750 YTL ve üçüncü olan Ipod Nano(4Gb), 500 YTL para ödülü verilmesi planlanmaktadır.

Bilim Topluluğu Kulübü hakkında:
Matematik Olimpiyatlarının astronomi, optik, robotik ve telsiz kullanımı gibi alanlarda faaliyet gösteren 5 alt gruptan oluşan Koç Üniversitesi Öğrenci Dekanlığı’na bağlı bir öğrenci kulübüdür. 2002 yılında kurulan ve şu anda Elektrik-Elektronik Mühendisliği bölümü lisans öğrencisi Burak Keçeli tarafından başkanlığı sürdürülen kulübün faaliyetleri arasında, lisans öğrencilerine yönelik seminerler düzenlenmesi, ortaokul ve lise öğrencilerine yönelik bilim şenliği ve güneş enerjili küçük araba ve bot yarışmaları düzenlenmesi gibi bilimi sevdirmeye yönelik eğitici ve eğlendirici faaliyetler vardır.
Olimpiyat organizasyon komitesi iletişim e-maili: ilmo@ku.edu.tr